Bir ülkenin kişi başına alkollü içki tüketim verileri ile kişi başına alkol tüketim verileri birbirinden farklı kavramdır. Bu farkı toplam şarap tüketimi üzerinden şu şekilde özetleyebiliriz. Tapdk verilerine göre Türkiye’de 2015 yılında 63.600.000 Litre (İthalat + İç üretim) şarap tüketildi. Tüik verilerine göre Türkiye nüfusu 31 Aralık 2015 tarihi itibarıyla 78 milyon 741 bin 53 kişi. Dünyada yapılan alkol araştırmalarında, hedef kitle, toplam nüfus verilerinden 15 yaş altı nüfusu düşerek hesaplanıyor. 15 yaş altı nüfusumuz 18.886.220 kişi. Bu durumda 15 yaş üstü nüfus 59.854.833 kişidir.
Bu iki veriye göre;
Kişi başına şarap tüketim verisi: Toplam tüketimin, nüfusa bölünmesi ile elde edilir. 63.600.000 litre / 59.854.833 kişi sonuç 0,81 litre. Bu durumda 2015 yılında Türkiye’nin kişi başına şarap tüketimi 1,06 litredir diyebiliriz.
Kişi başına şaraptan alınan alkol tüketim verisi: Şarabın alkol oranının ortalamada % 13 olduğunu öngörebiliriz. Bu durumda 63.600.000 litre şarap ile , % 13 olan alkol oranını çarpmamız gerekir. Bu da 8.268.000 Litre alkol demektir. Şaraptan aldığımız toplam alkol tutarını, Türkiye nüfusu olan 59.854.833 kişiye bölerek, kişi başına şaraptan alınan alkol tüketimini bulmuş oluruz. Bu tutar 0,13 litredir.
Şarabın % 84’u su, % 13’ü alkol, % 3’ü büyü. Bu % 3’ün içinde ne var? Bu % 3’ün içinde şeker, tartarik, malik, laktik gibi asitler; sodyum, magnezyum, potasyum, kalsiyum, , demir gibi mineraller; fenoller, protein ve aminoasitler gibi azot bileşikleri, şarabı şarap yapan, ona ruh ve karakter katan, her birini diğerinden ayıran, her şey ama her şey bu % 3 de gizli. Ne oluyorsa bu % 3’ün içinde oluyor. Lezzet farkları bu % 3’ün içinde, açıktan koyuya tüm renkler, bin bir çeşit koku, 800-900’den fazla aroma, rafineleşmiş ve farklılaşmış tüm tat farkları bu % 3’ün içinde oluşuyor. Bu büyülü % 3 şarabın taçlanma alanı.
Sonuç olarak konumuza dönersek 2015 yılında kişi başına şarap tüketimi 1,06 litre iken, kişi başına şaraptan alınan alkol tüketimi, 0,13 litredir.
Dünya Sağlık Örgütü, 15 yaş üzeri nüfusun, yıllık alkol tüketim verilerini oluşturmak için geniş kapsamlı bir rapor yayınladı. Raporda 2011 yılı verilerini kullanılıyor. Bu rapor 185 ülkeyi kapsıyor. Ülkelerin, alkol tüketimini şarap, bira, yüksek alkollü içkiler ve diğer olarak sıralayabileceğimiz dört ana tüketim trendine göre belirleniyor. Rapor, yıllık kişi başına alkol tüketim miktarlarını litre cinsinden veriyor.
Gelelim raporun sonuçlarına. Türkiye 185 ülke arasında 137.sırada yer alıyor. Türkiye’nin kişi başına alkol tüketim miktarı 1,49 litre.
Kişi başına tükettiğimiz 1,49 litre alkolün, 0,13’ü şaraptan, 0,86’sı biradan, 0,50’si rakıyı da kapsayan yüksel alkollü içkilerden geliyor.
Bu verilere baktığımızda Türkiye’de dünya ülkelerine kıyasla ciddi bir alkol sorunu bunmuyor. Kişi başına alkol tüketimi 11 litre ve üzerinde olan ülkeler alkol tüketimin kontrol altına almak için birçok düzenleme yapıyor. Türkiye olarak 1,49 litre alkol tüketimi ile biz bu rakamdan çok uzağız ancak sektöre getirdiğimiz yasaklar alkol sorunu olan ülkelerden çok daha sert. Bir kaçını ele alırsak;
İnternet Yasağı: Ülkemizde alkollü içkilerin internetten satışı yasak. Gerekçesi, 18 yaş altındakilere alkollü içki satışının engellenmesi. 18 yaş sınırlaması getirerek internetten satışı pekala serbest olabilir. Türkiye’nin e ticaret ve internet alt yapısı 18 yaş üzeri kişilere göre satışı düzenleyecek düzeydedir. Sorun tanımlandığı gibi ise çözümü vardır. Çözümü varken halen yasak olması siyasi iradenin tercihi olarak yorumlanabilir. İnternetten alkollü içki satışının, Amerika’da bir kaç eyalet dışında yasak olduğu bir ülke bulamadım.
Reklam ve Tanıtım Yasağı: Ülkemizde çok sert biçimde alkollü içkilerin her ne surette olursa olsun reklamı ve tüketicilere yönelik tanıtımı, tadımı yasaklanmıştır. Bu yasak bu biçimiyle Dünya’nın hiç bir ülkesinde uygulanmamaktadır. Ülkemizde bir üretici kendi kurumsal web sitesinde ürettiği ürünü gösterememektedir. Televizyona, radyoya, gazeteye, dergiye vb. ilan verememektedir. Televizyon yayınlarında buzlanmaktadır.
Reklam ve tanıtım yasağı Dünya ülkelerinde nasıl uygulanıyor? Televizyon-radyo-basılı medya reklamlarının serbest olduğunu gözlüyoruz. Bazı ülkelerde prime time dediğimiz, televizyonların en çok izlendiği zamanlarda ve çocukların yoğun izlediği programlarda reklam ve tanıtım yasağı var. Spor ile ilgili alkollü içki sponsorluklara birçok ülke yasak getirmiş. Çocukları hedef alan reklamlar yasak. Alkolün sağlıklı olduğunu özendiren reklamlar yasak.
Dünya ülkelerinde uygulanan akılcı, gerekli ve korumacı bu yasaklardan hareketle Türkiye’de “her ne surette olursa olsun reklamı ve tüketicilere yönelik tanıtımı, tadımı yasaklanmıştır” denilerek tüm ince detaylar atlanmış. Sektöre hoyrat, kaba ve toptancı bir zihniyet ile yasaklamalar getirilmiştir.
Perakende satışın 22.00 – 06.00 saatleri arasında yasaklanması: Birçok ülkede yaygın olarak uygulanmaktadır. Kanımca ülkemizde de uygulanması yerindedir. Ancak birçok ülkede bu yasak 23.00 -06.00 saatleri arasında uygulanmaktadır.
Toplamda en çok tüketen 10 ülke
Dünya Sağlık Örgütünün verilerini incelemeye devam edersek Dünyanın en çok alkol tüketen 10 ülkesini şu şekilde sıralayabiliriz. 17,32 litre alkol tüketimi ile Beyaz Rusya birinci sırada. İkinci sırada 12,65 litre ile Litvanya var. Üçüncü sırada 12,43 litre ile Çek Cumhuriyeti bulunuyor. Sonrasında sıra ile 12,18 litre ile Hırvatistan, 12,04 litre ile Avusturya, 11,92 litre ile Portekiz, 11,80 litre ile Fransa, 11,72 litre ile İrlanda, 11,61 litre ile Estonya, 11,51 litre ile Macaristan geliyor.
Toplamda en az tüketen 10 ülke
Dünyanın en az alkol tüketen sondan 10 ülkesini de şöyle sıralayabiliriz. Libya, Somali, Bangladeş’te bu rapora göre ya veri bulunamıyor ya da hiç alkol tüketilmiyor. Bu nedenle son üçte bu ülkeler var. 0,01 litre ile Afganistan ve Moritanya sondan dördüncülüğü birlikte paylaşıyorlar. Sondan beşinci ülke 0,02 litre tüketimiyle Kuveyt. Sondan altıncılığı 0,03 litre tüketimi ile Yemen ve İran birlikte paylaşıyor. Sondan yedinci ülke 0,04 litre tüketimiyle Pakistan. Sondan sekizinci ülke 0,07 litre tüketimiyle Endonezya, sondan dokuzuncu ülke 0,09 litre tüketimiyle Suudi Arabistan, sondan onuncu ülke ise 0,12 litre tüketimiyle Komorlar geliyor.
Ülkelere göre alkol tüketim raporunda, Türkiye’nin de içinde bulunduğu en az alkol tüketen sondan 50 ülkenin 33’ü Müslüman ülkelerden oluşuyor. Son 50’de yer alan 17 ülkenin, 5’inde de Müslümanlığın ikinci ağırlıklı din olduğu gözleniyor.
Şarapta en çok tüketen ilk 10 ülke
Kişi başına en çok şaraptan alkol alan ilk 10 ülkeyi şöyle sıralayabiliriz. 7,45 litre alkol tüketimi ile Portekiz birinci sırada. Şarapta ikinci sırada 6,90 litre ile Fransa var. Şarapta üçüncü sırada 5,89 litre ile Hırvatistan bulunuyor. Sonrasında sıra ile 5,05 litre ile Lüksemburg, yine 5,05 litre ile Danimarka, 4,82 litre ile İsviçre, 4,81 litre ile Slovenya, 4,52 litre ile Andorra, 4,51 litre ile Sao Tome ve Principe, 4,45 litre ile İtalya geliyor.
Birada en çok tüketen ilk 10 ülke
Kişi başına en çok biradan alkol alan ilk 10 ülkeyi şöyle sıralayabiliriz. 7,47 litre alkol tüketimi ile Ekvator Ginesi birinci sırada. Birada ikinci sırada 7,30 litre ile Namibya var. Birada üçüncü sırada 6,65 litre ile Çek Cumhuriyeti bulunuyor. Sonrasında sıra ile 6,11 litre ile Polonya, 6,09 litre ile Avusturya, 5,94 litre ile Almanya, 5,79 litre ile Gabon, 5,50 litre ile İrlanda, 5,43 litre ile Litvanya, 5,37 litre ile Angola geliyor.
Yüksek alkollü içkilerde en çok tüketen ilk 10 ülke
Kişi başına en çok yüksek alkollü içkilerden alkol alan ilk 10 ülkeyi de şöyle sıralayabiliriz. 8,16 litre alkol tüketimi ile Beyaz Rusya birinci sırada. Yüksek alkollü içkide ikinci sırada 5,71 litre ile Guyana var. Yüksek alkollü içkide üçüncü sırada 5,65 litre ile Haiti bulunuyor. Sonrasında sıra ile 5,52 litre ile Rusya, 5,32 litre ile Saint Lucia, 5,16 litre ile Bulgaristan, 4,79 litre ile Dominika, 4,49 litre ile Estonya ve Tayland, 4,47 litre ile Slovakya, 4,29 litre ile Kazakistan geliyor.
Diğer yazılarımda 185 ülke içerisinden ilginizi çekeceğine inandığım 25-30 ülke seçiyor ve bu ülkelerin verilerini sizler ile paylaşıyordum. Sizlerden gelen eleştiriler üzerine 185 ülkenin tümünün verilerini yayınlıyorum, bu kez. 185 ülkenin alkollü içki türlerine göre alkol tüketim verilerini xTRlarge sayfasında bulabilirsiniz.
Demokrasimizin de, yasaklarımızın da, Dünyanın huzurlu ülkelerinde olduğu gibi, tüm farklı vatandaş özgürlüklerini önceleyerek devlet fonksiyonlarının düzenlemesi ilkesi ile aynı yönelimde, olması dileğiyle.
Şakir Akışık - 22.02.2017
Bu yazı 22.02.2017 tarihinde xTRlarge.com sitesinde yayınlanmıştır